TÜRKÇE-SÖZCÜKTE ANLAM

Sözcükte Anlam- konusu Türkçenin belki de
en önemli konusundan biridir. Hem YGS Türkçede
hem ÖSYM’nin hazırladığı tüm sınavlarda 3-4 veyada 5-6
adet soru ile karşımıza çıkması bakımından
hem cümlede ve paragrafta anlam konusuna
temel olması bakımından hem de Türkçenin
mantığını kavrama bakımından önemli bir
konudur.
Geçmiş yıllarda çıkan sorulara baktığımızda
ÖSS’de, YGS’de ve LYS’de sözcükte anlam
konusundan mutlaka soru bulunmuş,
sorulmadığı yıl hiç olmamıştır. Bu sebeple
tüm YGS Türkçe hazırlık kitapları anlam
bilgisi bölümünde ilk olarak sözcükte anlam
konusu ile konu anlatımına başlar.
Bizim de konu anlatımı sıramız öğrenme
mantığınıza uygun olarak hazırlanmıştır. Bu
sebeple eğer YGS Türkçeyi tam anlamıyla
öğrenmek istiyorum, hiç soru kaçırmak
istemiyorum diyorsanız lütfen [highlight] konu
atlamadan, sırası ile öğrenin.[/highlight]Konu
sıramız içindekiler bölümünde yer
almaktadır.
Sözcükte Anlam ve Kavram (Kelimede
Anlam ve Kavram)
Sözcükte anlam konusu bazı kaynaklarda
“kelimede anlam ve kavram” şeklinde
karşımıza çıkar. Bu sizi yanıltmasın.
“Sözcük” ve “kelime” kavramları eş anlamlı
iki kelimedir ve aynı anlamda
kullanılmaktadır. Her ikisi de sözlüğümüzde
vardır ve aynı anlamları ifade eder. Ancak
biz anlaşılmasının kolay olması açısından
“sözcük” ismini daha münasip görüyoruz.
Dilimizde kullandığımız sözcükler zaman
içerisinde kullanımlarına bağlı olarak kimi
zaman genişleyerek kimi zaman da daralarak
değişmektedir. Örneğin “oğul” sözcüğü
Türkçenin en eski yazılı kaynakları olan
Orhun Yazıtları’nda “evlat, çocuk” anlamına
geliyordu. Bugün ise sadece “erkek çocuk”
için “oğul” kelimesi kullanılmaktadır.
 Aşağıdaki iki cümleyi inceleyelim:
Bugün kalbimi çok kırdığının farkında değil
misin? (İncitmek anlamında)
Bugün kırdığın beşinci bardak. (Parçalamak
anlamında)
Bu iki cümleye baktığımızda iki farklı
anlamda kullanılan “kırmak” eylemini
göreceksiniz. Dikkat ederseniz “kırmak”
sözcüğü zaman içerisinde farklı anlamlara
gelecek şekilde kullanılmıştır. Burada çok
anlamlılık kavramına değinelim.
Çok anlamlılık
Dildeki kelimelerin çeşitli anlam
değişmeleri, benzetmeler, mecazlar,
deyiş aktarmaları vs. yolu ile farklı
anlamlara gelecek şekilde kullanılması
ile çok anlamlılık ortaya çıkar. Yukarıda
verdiğimiz “kırmak” sözcüğü buna
örnektir. Yazılışları aynı olan “kırmak”
kelimeleri farklı anlamlarda
kullanılmıştır. Bu da çok anlamlılık
demektir.
Tüm bu örneklerden sonra görüyoruz ki,
sözcükte anlam ünitesinde kelimelerin
(sözcük) kazandıkları yeni anlamları, bu yeni
anlamları nasıl kazandığını, kelimelerin özel
anlamlarını vs. tek tek ele alacağız. Aşağıda
içeriğimizi tablo halinde göreceksiniz.


SÖZCÜKTE ANLAM / KELİMEDE

ANLAM
1. Sözcükte Anlam Özellikleri
a. Gerçek Anlam/Temel Anlam
b. Yan Anlam
c. Mecaz Anlam
d. Terim Anlam
2. Sözcükler Arası Anlam İlişkileri
a. Eşsesli Kelimeler (Sesteş)
b. Zıt Anlamlı Kelimeler (Karşıt)
c. Eş Anlamlı Kelimeler (Anlamdaş)
d. Yakın Anlamlı Kelimeler
3. Sözcük Anlamıyla İlgili Temel
Kavramlar
a. Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler
b. Somut ve Soyut Sözcükler
c. Nitel ve Nicel Anlamlı Sözcükler
d. Ad Aktarması
e. Dolaylama
f. Güzel Adlandırma
g. Deyim Aktarması (Duyular Arası
Aktarım)
4. Söz Öbeklerinde Anlam
a. Deyimler
b. Atasözleri
c. İkilemeler
d. Yansıma Sözcükler
.