YAN ANLAM

                     YAN ANLAM                            -Bir sözcüğün ilk anlamından çok
uzaklaşmadan kazandığı yeni anlamdır.
Sözcük ilk anlamına bir benzerlik ilgili ile
veya çağrışım yapacak şekilde bağlı
olmalıdır. Sözcüğün ilk anlamını akla gelmelidir. Genelde insandan doğaya
aktarım şeklinde karşımıza çıkmaktadir.Ayrıca bir
sözcüğün birden çok yan anlamı olabilir.
Aşağıdaki örneklere bakalim:

Ayakkabının burnu sence de çok sivri değil
mi? (Burada “burun” sözcüğüne dikkat
edelim. Burun dediğimiz zaman akla ilk
insana ait bir organ geliyor. İnsana ait bir
organ olan burun kafaya bağlı, insana ait  sivri yapısıyla
bilinir. Ayakkabının burnu da ayakkabının
gövdesine bağlı en sivri bölümdür. Yani
kelimenin ilk anlamı ile bir benzerlik ilgilisi
vardır. İşte “burun” sözcüğü bu yolla yan
anlam kazanmıştır. )
Türkiye’nin en kuzeyinde Sinop Burnu vardır.
(Bu örnekte de burun sözcüğünün kazandığı
yeni bir yan anlam görüyoruz. Sinop Burnu
şekil olarak sivri bir yapıya sahiptir ve insan
organı olan burna şekil yönünden benzeyerek
yeni bir yan anlam kazanmıştır.
 Unutmayalım ki bir sözcüğün birden çok yan
anlamı olabilir. )
ÖRNEKLER
Makinenin kolu bozulmuş.
Kapının kolu kırıldığı için yenisini taktık.

Ev denize bakıyor. (Ev yön olarak
denize cephe olduğu için “bakmak”
sözcüğü yan anlamda kullanılmıştır.)

Eline biraz para sıkıştırıp savmış
başından.
Yol ağzında inebilir miyim?

Çanta ağzına kadar parayla doluydu.

Masanın ayaklarındaki vidalar
gevşemiş.

Lavabonun altına dirsek almaya
gidiyorum.

Senin için henüz boş bir kadromuz yok.
Bakın çocuklar, İstanbul Boğazı ’ndan
geçiyoruz.